Toàn quốc HÒA GIẢI TRANH CHẤP NHÀ ĐẤT HỘ GIA ĐÌNH TRƯỚC KHI KHỞI KIỆN

Trong quá trình phát sinh mâu thuẫn liên quan đến việc phân chia nhà đất là tài sản chung của hộ gia đình, pháp luật đất đai luôn ưu tiên cơ chế giải quyết bằng con đường hòa giải nhằm bảo đảm sự ổn định trong quan hệ gia đình, hạn chế tranh chấp kéo dài và giảm tải cho cơ quan xét xử. Việc tiến hành hòa giải không chỉ mang ý nghĩa dung hòa lợi ích giữa các bên mà còn là điều kiện pháp lý bắt buộc trước khi cá nhân, thành viên hộ gia đình thực hiện quyền khởi kiện tại Tòa án theo trình tự tố tụng.

Theo quy định tại khoản 1 Điều 236 Luật Đất đai 2024, hòa giải là thủ tục bắt buộc phải thực hiện trước khi khởi kiện tranh chấp chia tài sản chung là nhà đất của hộ gia đình. Theo đó, các thành viên có tranh chấp có quyền gửi đơn yêu cầu hòa giải đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất hoặc thông qua tổ hòa giải ở cơ sở để được xem xét, giải quyết. Đây là bước tiền tố tụng mang tính bắt buộc, nhằm tạo cơ hội cho các bên tự thỏa thuận, thống nhất phương án giải quyết tranh chấp trên cơ sở tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của nhau.

Đối với đơn đề nghị hòa giải, người yêu cầu cần chuẩn bị đầy đủ nội dung theo yêu cầu pháp luật. Cụ thể, đơn cần thể hiện rõ nguồn gốc hình thành thửa đất đang tranh chấp, quá trình quản lý và sử dụng đất của các thành viên trong hộ gia đình, hiện trạng sử dụng tại thời điểm phát sinh tranh chấp, diện tích đất có mâu thuẫn cũng như các biện pháp tự thương lượng đã được thực hiện nhưng không đạt kết quả. Việc trình bày rõ ràng, đầy đủ các thông tin này giúp cơ quan có thẩm quyền nắm bắt chính xác bản chất vụ việc và có cơ sở tổ chức hòa giải hiệu quả.

Bên cạnh nội dung đơn, người yêu cầu hòa giải phải gửi kèm các tài liệu chứng minh nhằm bảo đảm tính xác thực và khách quan của yêu cầu. Những giấy tờ thường bao gồm Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; giấy khai sinh, giấy chứng nhận kết hôn của các thành viên liên quan để xác định quan hệ trong hộ gia đình; cùng với giấy xác nhận thông tin về cư trú hoặc các tài liệu hợp pháp khác chứng minh việc sinh sống chung và quyền sử dụng đất chung. Các tài liệu này là căn cứ quan trọng để Hội đồng hòa giải xem xét tư cách tham gia tranh chấp của từng cá nhân.

Trình tự, thủ tục hòa giải tại UBND cấp xã được quy định cụ thể tại khoản 2 Điều 235 Luật Đất đai 2024 và được tiến hành theo nhiều bước chặt chẽ. Trước hết, sau khi tiếp nhận đơn yêu cầu hòa giải, Chủ tịch UBND cấp xã sẽ ra quyết định thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai. Thành phần Hội đồng thường bao gồm Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND cấp xã làm Chủ tịch Hội đồng, đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã, công chức địa chính và có thể mời thêm những người có hiểu biết về nguồn gốc, lịch sử sử dụng thửa đất tham gia để bảo đảm tính khách quan và toàn diện.

Tiếp theo, Hội đồng hòa giải sẽ tổ chức phiên hòa giải giữa các bên tranh chấp. Thời hạn để thực hiện việc hòa giải không quá 30 ngày kể từ ngày thành lập Hội đồng. Trong khoảng thời gian này, Hội đồng tiến hành đối thoại, lắng nghe ý kiến của các bên, xác minh các tình tiết liên quan và phân tích quyền, nghĩa vụ pháp lý của từng thành viên, từ đó định hướng các bên tìm ra phương án thỏa thuận phù hợp với quy định pháp luật và thực tế sử dụng đất.

Kết thúc quá trình hòa giải, Hội đồng sẽ lập biên bản ghi nhận kết quả. Trường hợp hòa giải thành, biên bản hòa giải thành được lập với chữ ký của các bên tham gia và xác nhận của Hội đồng hòa giải. Biên bản này có giá trị pháp lý làm căn cứ thực hiện quyền và nghĩa vụ của các bên; nếu một bên không thực hiện đúng nội dung đã thỏa thuận, bên còn lại có quyền yêu cầu Tòa án có thẩm quyền giải quyết theo quy định. Ngược lại, nếu hòa giải không đạt được kết quả, Hội đồng sẽ lập biên bản hòa giải không thành. Đây là tài liệu bắt buộc trong hồ sơ khởi kiện, làm căn cứ chứng minh đã hoàn thành thủ tục hòa giải theo quy định của pháp luật đất đai.

Trong trường hợp hòa giải thành dẫn đến việc thay đổi ranh giới thửa đất hoặc thay đổi người sử dụng đất, các bên còn phải thực hiện bước tiếp theo là gửi văn bản công nhận kết quả hòa giải đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đăng ký biến động, cập nhật thông tin và thực hiện thủ tục cấp mới hoặc điều chỉnh Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định.

Có thể thấy, hòa giải tranh chấp chia tài sản chung là nhà đất của hộ gia đình không chỉ là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc theo Luật Đất đai 2024 mà còn là cơ chế quan trọng nhằm bảo đảm sự ổn định trong quan hệ gia đình và xã hội. Việc thực hiện đúng, đầy đủ thủ tục hòa giải sẽ giúp các bên tiết kiệm thời gian, chi phí và tạo tiền đề pháp lý vững chắc cho quá trình giải quyết tranh chấp tiếp theo, سواء bằng thỏa thuận hay thông qua con đường tố tụng tại Tòa án. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.