Toàn quốc NHỮNG TÌNH HUỐNG PHẢI TIẾN HÀNH TRƯNG CẦU GIÁM ĐỊNH HÌNH SỰ THEO QUY ĐỊNH

Trong hoạt động tố tụng hình sự, việc trưng cầu giám định đóng vai trò đặc biệt quan trọng nhằm giúp cơ quan tiến hành tố tụng xác minh những vấn đề mang tính chuyên môn mà họ không thể tự đánh giá bằng nghiệp vụ thông thường. Đây là cơ sở hỗ trợ quá trình thu thập chứng cứ, làm sáng tỏ bản chất vụ án và đảm bảo mọi quyết định tố tụng được đưa ra đều dựa trên những căn cứ khoa học xác thực. Do đó, việc xác định khi nào cần phải trưng cầu giám định là yêu cầu cần thiết để đảm bảo tính khách quan và đúng đắn trong quá trình giải quyết vụ án hình sự.

Nhu cầu trưng cầu giám định bắt buộc thường phát sinh khi cơ quan tiến hành tố tụng cần kết luận về những vấn đề then chốt có ảnh hưởng trực tiếp đến việc xác định sự thật khách quan của vụ án. Trước hết, giám định được yêu cầu khi có nghi vấn về tình trạng tâm thần của người bị buộc tội, bởi năng lực nhận thức và khả năng điều khiển hành vi là yếu tố quan trọng để xem xét trách nhiệm hình sự. Tương tự, nếu người làm chứng hoặc người bị hại có biểu hiện bất thường về khả năng nhận thức hoặc không bảo đảm đủ năng lực khai báo thì việc giám định là cần thiết nhằm đánh giá mức độ tin cậy của lời khai.

Một trường hợp quan trọng khác là việc xác định tuổi của bị can, bị cáo hoặc bị hại, đặc biệt khi tuổi ảnh hưởng đến trách nhiệm hình sự hoặc tố tụng nhưng không có giấy tờ chứng minh rõ ràng, hoặc tài liệu hiện có bị nghi ngờ về tính xác thực. Việc giám định tuổi sẽ giúp làm rõ yếu tố nhân thân này, tránh các sai sót trong việc áp dụng pháp luật về độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự.

Bên cạnh đó, các vụ án có liên quan đến nguyên nhân tử vong, tính chất thương tích, mức độ tổn hại sức khỏe hoặc khả năng lao động cũng buộc phải trưng cầu giám định. Các kết luận chuyên môn này là căn cứ để xác định hậu quả của hành vi phạm tội, từ đó định tội danh và khung hình phạt tương ứng. Tương tự, trong các vụ án về ma túy, vũ khí quân dụng, vật liệu nổ, chất độc, chất cháy, chất phóng xạ, tiền giả, kim khí quý, đá quý hoặc đồ cổ… việc giám định nhằm xác định chính xác bản chất, đặc điểm, giá trị và mức độ nguy hiểm của các vật chứng liên quan.

Ngoài ra, trong những vụ án liên quan đến ô nhiễm môi trường, giám định mức độ ô nhiễm là yêu cầu bắt buộc để xác định thiệt hại, phạm vi ảnh hưởng và mức độ nguy hiểm mà hành vi gây ra. Đây là yếu tố then chốt để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các tội phạm về môi trường.

Không chỉ giới hạn trong các trường hợp được liệt kê tại Điều 206 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, pháp luật còn mở rộng quyền chủ động của đương sự. Theo Điều 207 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, người bị buộc tội, bị hại hoặc các chủ thể tham gia tố tụng khác và cả người đại diện hợp pháp của họ được quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tiến hành trưng cầu giám định nếu thấy cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Điều này đảm bảo tính minh bạch, công bằng và giúp đương sự chủ động hơn trong việc chứng minh, phản bác hoặc làm rõ các nội dung liên quan trong vụ án.

Như vậy, trưng cầu giám định hình sự là biện pháp hỗ trợ tố tụng quan trọng và có phạm vi áp dụng rộng, đặc biệt trong những tình huống cần đến nhận định khoa học hoặc chuyên môn. Việc xác định đúng thời điểm cần giám định vừa góp phần bảo vệ quyền lợi của các bên, vừa bảo đảm hoạt động tố tụng diễn ra đúng pháp luật và đạt hiệu quả tối đa trong việc tìm ra sự thật khách quan của vụ án. Long Phan PMT cam kết cung cấp dịch vụ tư vấn chuyên nghiệp, nhanh chóng và hiệu quả, giúp Quý khách hàng giải quyết các vấn đề pháp lý liên quan một cách thuận lợi và đúng quy định. Liên hệ ngay hotline 1900636387 để được tư vấn miễn phí.